Kiedy zacząć i jak inwestować pieniądze?
2022-02-06
BUDŻET DOMOWY – jak zacząć prowadzić budżet domowy? 7 PROSTYCH KROKÓW – WIDEO
2022-02-16
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE (PPK)
PPK – czyli Pracownicze Plany Kapitałowe. To program długoterminowego oszczędzania, przede wszystkim na cele emerytalne. W którym do prywatnych oszczędności uczestnika dokłada się jego pracodawca i państwo.
Program działa od 2019 roku. Jest dobrowolny, ale uczestnik zostaje do niego zapisany automatycznie. Jeżeli nie chce w nim uczestniczyć, to musi złożyć rezygnację. Rezygnacja z PPK jest możliwa w każdym momencie, tak samo, jak ponownie zapisanie się do programu.
W tym artykule skupię się na próbie odpowiedzi na pytania:
- Czy warto zostać w PPK?
- Czy rezygnować z PPK?
Czy to się może opłacać? Konkretne wyliczenia.
Zacznijmy od konkretów i policzmy czy to się opłaca. Załóżmy, że Twoje miesięczne wynagrodzenie brutto wynosi: 5 000,00 zł, oraz przyjmijmy najniższe możliwe wpłaty do PPK:
po Twojej stronie: | 2% |
po stronie pracodawcy: | 1,5% |
Twoje miesięczne wpłaty wyniosą zatem: 2% * 5 000,00 zł = 100,00 zł
A wpłaty pracodawcy: 1,5% * 5 000,00 zł = 75,00 zł
Co miesiąc na Twoje konto PPK wpłynie zatem 175,00 zł (100,00 zł + 75,00 zł). W ciągu roku robi się z tego kwota: 2 100,00 zł. Ponadto państwo dopłaca raz w roku 240,00 zł.
Spójrzmy teraz od drugiej strony. Jak wyglądać będzie Twoje wynagrodzenie netto (na rękę), po uwzględnieniu wpłat do PPK:
Wynagrodzenie brutto: | 5 000,00 zł |
Wynagrodzenie netto (bez PPK): | ok. 3 660,00 zł |
Wynagrodzenie netto (z PPK): | ok. 3 547,25 zł |
OK, Twoje wynagrodzenie netto będzie niższe. O ile?
Różnica (3 660,00 zł – 3 547,25 zł) wynosi 112,75 zł. Skąd ta kwota? Poniżej wyjaśnienia:
Sprawdźmy, czy to się opłaca:
Suma Twoich „obciążeń” rocznie: 1 353,00 zł, z czego 1 200,00 zł to inwestycja (ta kwota wpada do Twojego PPK), a 153,00 zł to „koszt” (podatek dochodowy, od wpłat pracodawcy). A więc:
|
Twoje roczne wpłaty: |
1 200,00 zł |
|
Wpłaty pracodawcy: |
900,00 zł |
|
Roczna wpłata państwa: |
240,00 zł |
|
RAZEM: |
2 340,00 zł |
Twój portfel PPK na koniec roku wynosić będzie 2 340,00 zł. Jednocześnie Twój wkład w inwestycję wyniesie 1 353,00 zł (w tym 1200 zł jako bezpośrednia inwestycja oraz 153 zł podatku PIT od wpłat pracodawcy). Zatem Twój zysk wynosi 987,00 zł (ok. 73%). Nieźle, prawda?
UWAGA Do tego miejsca obliczenia robione były bez uwzględnienia wypracowanych ewentualnych zysków lub strat przez zarządzających funduszem. |
Kto zajmuje się pomnażaniem naszych oszczędności w PPK?
Fundusze Zdefiniowanej Daty
Kapitał nie leży bezczynnie – jest inwestowany w ramach tzw. funduszy zdefiniowanej daty (FZD). Zgodnie z ustawą o PPK, takim funduszem może zarządzać:
- TFI (Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych)
- PTE (Powszechne Towarzystwo Emerytalne)
- Zakład Ubezpieczeń
Koncepcja FZD polega na budowie portfela w odniesieniu do cyklu życia, tj. inwestycja (skład portfela), zmienia się wraz z wiekiem inwestora. Na początku inwestycji w portfelu dominują aktywa o większej zmienności (portfel akcyjny, w PPK nazywany udziałowym), a bliżej daty docelowej są one zastępowane aktywami o niższym poziomie zmienności (jak m.in. obligacje, instrumenty rynku pieniężnego, w PPK nazywany dłużnym). Takie podejście ma służyć ochronie zgromadzonych środków.
Jak wyglądają wyniki FZD na koniec 2021 roku
Średnie stopy zwrotu funduszy zdefiniowanej daty PPK od grudnia 2019 do grudnia 2021 wyniosły od +6,9% do +29,5% (w zależności od daty docelowej funduszu).
To bardzo dobre wyniki. Na uwagę zasługuje fakt dużych spadków w okresie marzec-kwiecień 2020 (lockdown gospodarki spowodowany pandemią COVID-19) oraz dynamicznych wzrostów kwiecień-lipiec 2020. W związku z tym, iż inwestycje są regularne (tj. środki wpłacane są co miesiąc), to kapitał wpłacony do marca nie był duży, co poniekąd wpłynęło pozytywnie na wyniki na koniec roku. Kolejne miesiące to już ciągłe wzrosty (poza korektą w listopadzie 2020).
Następnie mieliśmy wzrosty przez kolejne 12 miesięcy (listopad 2020 – listopad 2021).
Podręcznikowo spisały się fundusze w zależności od docelowej daty funduszu. Im data późniejsza, tj. w portfelu przeważają aktywa w postaci akcji, tym głębsze spadki w marcu 2020, nawet do -20% przy FZD2055, oraz znacząco płytsze przy funduszach, w których przeważają obligacje: -5% przy FZD2025.
Widoczna jest również spora różnica w okresie 11.2020 – 11.2021, gdzie fundusze o strukturze z większym udziałem akcji „odjechały” od funduszy z dominującą pozycją w strukturze instrumentów dłużnych. Jest to pochodna malejącej rentowności obligacji (wzrost stóp procentowych i odwrócona korelacja funduszy obligacyjnych w stosunku do nich).
Wyniki w naszym przykładowym portfelu
Wypracowany przez fundusze zysk z inwestycji w naszym hipotetycznym funduszu PPK przewyższać będzie wpłaty, od ok. 66 zł do ok. 834 zł (w zależności, który FZD wybraliśmy).
Wyniki z uwzględnieniem zysku wypracowanego przez zarządzających funduszem:
wpłacony kapitał: | 2 340,00 zł x 2 (dwa lata inwestycji) = 4 680,00 zł |
zgromadzony kapitał: | |
FZD 2025 (średni wynik): | 4 746,00 zł |
FZD 2060 (średni wynik): | 5 514,00 zł |
Wyniki inwestora liczone są jako wewnętrzna stopa zwrotu, która uwzględnia regularne przepływy kapitału (comiesięczne wpłaty pracownika i pracodawcy, dopłata państwa).
W efekcie stopa zwrotu przeciętnego inwestora (wewnętrzna stopa zwrotu), zawsze różni się od stopy zwrotu samego funduszu. W arkuszach kalkulacyjnych (np. MS Excel, Arkusze Google) można je policzyć funkcją IRR (lub XIRR).
Rzeczywisty wynik uczestnika PPK
Rzeczywisty wynik uczestnika wyglądać będzie następująco:
wysokość Twoich wpłat (+ PIT): | 2 706,00 zł (1353 zł/rok) |
zgromadzony kapitał: | |
FZD 2025: | 4 746,00 zł |
FZD 2060: | 5 514,00 zł |
To oznacza od 75% do 103% zysku!
Na taką stopę zwrotu wpływ mają dopłaty pracodawcy oraz państwa. Dopłata od państwa ma tym większy wpływ, im nasze wynagrodzenie jest niższe. W sensie, jeżeli w naszym modelowym przykładzie (5 000,00 zł brutto), nasze miesięczne wpłaty wynoszą ok. 175,00 zł, a wpłaty państwa 20,00 zł (proporcjonalnie — w rzeczywistości dopłata państwa jest raz w roku), to stanowią one znaczącą część. Jeżeli jednak nasze wynagrodzenie będzie, dwa razy wyższe i nasze wpłaty wyniosą 350,00 zł, to wpłaty państwa nadal będą na tym samym poziomie, więc ich relatywny wpływ na wielkość naszego portfela będzie już mniejszy.
Spójrzmy na te wyniki w formie tabelarycznej. Skupimy się tutaj na dwóch skrajnych funduszach w stosunku do horyzontu czasowego inwestycji tj. FZD2025 oraz FZD2060:
Grupa Funduszy | FZD 2025 | …. | FZD 2060 |
średnia stopa zwrotu funduszy | 6,9%[1] | …. | 29,5% |
suma wpłat | 2 706 zł | …. | 2 706 zł |
zgromadzony kapitał | 4 746 zł | …. | 5 514 zł |
zysk z inwestycji | 66 zł | …. | 834 zł |
zysk rzeczywisty (stan konta – wkład pracownika) | 2 040 zł | …. | 2 808 zł |
rzeczywista stopa zwrotu inwestora | 75% | …. | 103% |
[1] Źródło Analizy.pl https://www.analizy.pl/raporty/29089/ppk-w-grudniu-2021-roku (dostęp 08.02.2022)
Podsumowanie
To się nie może nie opłacać. Inwestycja w PPK podwoiła wpłacony przez pracownika kapitał, jest to zasługa dopłat pracodawcy oraz państwa. Zysk wypracowany przez zarządzających PPK jest wisienką na torcie.
Nie ufam państwu. Czy sytuacja jak z OFE może się powtórzyć?
Rząd sięgnął po nasze oszczędności emerytalne raz w postaci likwidacji OFE, niestety niewykluczone, że zrobi to ponownie. Co prawda ustawa o PPK reguluje, iż kapitał wpłacony do funduszy jest prywatny (w odróżnieniu od OFE), ale równie dobrze w dowolnym momencie można (również ustawowo) ograniczyć dostęp do tych pieniędzy, przesunąć granicę wieku bezpodatkowej wypłaty, doliczyć nowe podatki/opłaty itp.
Art. 3. 2. ustawy o PPK Środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK, z zastrzeżeniem art. 105. |
Zalecany jest w tym zakresie zdrowy rozsądek i wybór np. jednej z dwóch strategii:
STRATEGIA 1: Wierzę w system PPK
Wpłacaj. Korzystaj z dopłat pracodawcy i państwa. Nie wypłacaj środków do „emerytury”.
STRATEGIA 2: Nie wierzę w system PPK
Wpłacaj. Korzystaj z dopłat pracodawcy i państwa, ale cyklicznie składaj dyspozycję wypłaty środków (z potrąceniem dopłat państwa, części wpłat pracodawcy i podatku) i decyduj, co zrobisz z tymi pieniędzmi.
Czy korzystanie z PPK i cykliczne wypłacanie może się opłacać? Sprawdźmy.
W przypadku wcześniejszej wypłaty (zwrotu środków), przepadają:
- dopłaty państwa
- 30% wpłat pracodawcy (lądują w ZUS)
Art. 105. 1. Zwrot dokonywany na wniosek uczestnika PPK następuje w formie pieniężnej, w terminach określonych w statucie funduszu inwestycyjnego, statucie funduszu emerytalnego lub regulaminie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego.
Gdybyśmy dla naszego hipotetycznego wynagrodzenia 5 000,00 zł brutto przyjęli strategię, iż wypłacamy środki z PPK po roku, to sytuacja wyglądałaby następująco:
| Wartość na rachunku PPK po roku: | 2 785,50 zł |
| (A) Tyle mniej wynagrodzenia netto rocznie otrzymasz | 1 353,00 zł |
| Suma wpłat Twoich | 1 200,00 zł |
| Suma wpłat Pracodawcy | 900,00 zł |
| Wartość Twoich wpłat na rachunku PPK po roku: | 1 227,89 zł |
| Wartość wpłat Pracodawcy na rachunku PPK po roku: | 920,91 zł |
| Podatek belki od Twojej części | 5,30 zł |
| Do wypłaty z Twojej części | 1 222,59 zł |
| Podatek belki od wpłat pracodawcy | 2,78 zł |
| Do wypłaty z Części pracodawcy | 641,86 zł |
| (B) Razem do wypłaty | 1 864,45 zł |
| (B) – (A) = (C) Rocznie zyskasz | 511,45 zł |
| (C)/(A) = (D) Stopa zwrotu | 37,80% |
To nadal się opłaca! Szkoda nie wykorzystywać tych korzyści dobrowolnie rezygnując z PPK. Zasięgnij informacji u swojego pracodawcy, sprawdź jakiego wyboru instytucji do zarządzania i prowadzenia PPK dokonał. Policz, ile na tym zyskasz. Wybierz swoją indywidualną strategię i zarabiaj!
Wszystkie wyliczenia przygotowałem we własnym kalkulatorze. Jednak ze względu na wiele zmiennych, nie zdecydowałem się go udostępnić. Oficjalny kalkulator PPK można znaleźć na tej platformie: https://www.mojeppk.pl/kalkulator.html
Disclaimer
